دفتر هفدهم؛ ژانر نقش آفرینی
حجت الاسلام و المسلمین سید مرتضی طباطبایی شیرازی؛
کارشناس، پژوهشگر در حوزه بازی های دیجیتالی
ژانر نقش آفرینی
«سبک نقش آفرینی» یا «رول ـ پلیینگ گیم»،[1] بازی‌هایی هستند که معمولا کاربر، هدایت یک قهرمان را بر عهده دارد و در دنیایی وسیع که گاهی شبیه واقعی و گاهی با دنیای واقعی متفاوت است، به گشت و گذار و اجرای ماموریت‌ها می‌پردازد.
بازیهای نقش آفرینی از بازیهای روی میزی الهام گرفته‌اند. در این زمینه می‌توان به بازی «دانجنز و دراگونز»[2] (به عنوان مهم‌ترین بازیهای روی میزی) اشاره کرد که بازیهای نقش آفرینی از آن الهام گرفته‌اند؛ به طوری که می‌توان حال و هوا، اصطلاحات و حتی مکانیزم‌های گیم پلی بازی را در سبک نقش آفرینی مشاهده کرد.
یکی از مشخصه‌های اصلی ژانر نقش‌آفرینی، رشد و ارتقای قدرت‌ها و مهارت‌های شخصیت اصلی توسط بازیکن است. در واقع این خودِ بازیکن است که قهرمان بازی را می‌سازد و ویژگی‌های مختلف او را تعیین می‌کند. بازیهای سبک نقش‌آفرینی به قصه‌پردازی قوی و پیچیده وابستگی زیادی دارند. داستان این بازی‌ها در قالب ماموریت‌هایی که به آنها «کوئست»[3] یا «اکتشاف» گفته می‌شود، روایت می‌گردد. قهرمانان بازیهای نقش‌آفرینی دارای توانایی‌های مختلفی هستند که با پیشروی در مراحل و ارتقای سطحِ[4] (لول‌آپ) قهرمان، این توانایی‌ها افزایش پیدا می‌کنند. ارتقای سطح در بازیهای نقش‌آفرینی زمانی اتفاق می‌افتد که کاربران به میزان مشخصی امتیاز[5] کسب کنند. در ادامه تمام ویژگی‌های مهم بازیهای نقش‌آفرینی را به طور جداگانه معرفی و درباره هر کدام از آنها توضیحاتی ارائه می‌کنیم:
ویژگی‌های نقش آفرینی
داستان بازی
معمولا قهرمان بازی باید دنیا را از خطری نجات دهند. داستان بازیهای نقش‌آفرینی غالبا در دنیای فانتزی و تخیلی صورت می‌گیرد. در نقش آفرینی، بر خلاف سایر ژانرها، داستان نقش بسیار مهمی دارد و کاربر در جزییات داستان قرار می‌گیرد. داستان ممکن است چند پایان متفاوت داشته باشد و کاربر با انتخاب مسیرهای مختلف پایان متفاوتی را رقم بزند. در بازیهای نقش‌آفرینی، کاربر در دیالوگ‌های بازی، گزینه‌های متفاوتی را می‌تواند انتخاب کند که سبب می‌شود جریان بازی تغییر یابد یا در جزییات بیش‌تری از داستان بازی قرار بگیرد و یا ماموریت‌های جنبی جدیدی به‌دست بیاورد.
جستوجو و اکتشاف
«جستوجو در دنیای بازی»، یکی از مولفه‌های مهم بازی نقش‌آفرینی است. کاربرها آزادانه در محیط‌های بازی قدم می‌زنند و با شخصیت‌های غیرقابل بازی صحبت می‌کنند. آیتم‌ها و چیزهای قابل استفاده را جمع‌آوری می‌کنند و از تله‌ها و خطرهای مختلف می‌گریزند.
کوله پشتی و آیتم‌ها
کاربرها در بازیهای نقش‌آفرینی می‌توانند آیتم‌های گوناگونی مثل سلاح، زره و لباس را در گوشه و کنار محیط‌ها پیدا و آنها را جمع‌آوری کنند. در بازی تعداد آیتم‌های غیر کاربردی فراوان است. سازندگان بازیهای نقش‌آفرینی برای این آیتم‌ها با ارائه سیستم خرید و فروش در بازی‌هایشان راهکار مناسبی جهت رهایی از آنان فراهم کرده‌اند. با استفاده از این سیستم کاربرها می‌توانند برای فروش آیتم‌های اضافی خود به مغازه‌دارها یا سایر شخصیت‌های غیرقابل بازی مراجعه کنند. امکان خرید تجهیزات جدید از این افراد نیز وجود دارد. آیتم‌ها در کوله پشتی نگه‌داری می‌شوند. در بعضی از بازی‌ها مدیریت کوله‌پشتی، یک مکانیزم مهم و کاملا چالش برانگیز تلقی می‌شود؛ چرا که اندازه و ظرفیت کوله‌پشتی در این بازی‌ها محدود است و به همین دلیل کاربرها ناچارند تصمیم بگیرند کدام آیتم‌ها را با خود حمل و از کدام‌یک چشم‌پوشی کنند.
رابط کاربری و ویژگی‌های بصری
«بازیهای نقش‌آفرینی»، سه‌بعدی، با زوایای دید اول‌شخص و سوم‌شخص دنبال می‌شوند؛ با این حال، در بازیهای نقش‌آفرینیِ گروهی برای این‌که کاربر بتواند تمام شخصیت‌های گروهش را ببیند و محیط‌های اطراف آنها را زیر نظر داشته باشد؛ از نمای دید ایزومتریک یا بالا به پایین نیز استفاده می‌شود.
در بازیهای این سبک، لازم است کاربرها اطلاعات بسیاری را مدیریت کنند؛ به همین دلیل، از رابط کاربری پنجره‌ای در بیش‌تر نقش‌آفرینی‌ها استفاده می‌شود؛ برای مثال، کلاس جادوگر داری پنجره یا فهرستی از جادوهایی است که می‌تواند از آنها استفاده کند.
کسب تجربه و ارتقای سطح
قدرتمندتر شدن قهرمان بازی، با به‌دست آوردن مهارت‌ها، سلاح‌ها و جادوهای جدید ممکن خواهد بود. این امر به ایجاد یک زنجیره جالب توجه و سرگرم‌کننده منجر می‌شود که طی آن، کاربرها امتیاز کسب می‌کنند و قوی‌تر می‌شوند و سپس می‌توانند چالش‌های سنگین‌تری را تجربه و امتیازات بیش‌تری کسب کنند و مجدداً قوی شوند. تبدیل شخصیت اصلی بازی از فردی عادی به یک قهرمان با نیروهای فراطبیعی، یکی از جذاب‌ترین کارهایی است که بازیکن‌ها در بازیهای «نقش‌آفرینی» تجربه می‌کنند. در نقش‌آفرینی‌ها معمولا قدرت‌های جدید به تدریج و با کسب امتیاز تجربه در اختیار کاربرها قرار می‌گیرد.
زیر ژانرهای سبک‌های نقش آفرینی
سبک نقش آفرینی را می‌توان به چند زیر ژانر مهم تقسیم کرد:
- نقش آفرینی اکشن؛
- نقش‌آفرینی برخط وسیع.
[1]. RolePlaying Game.
[2]. Dungeons & Dragons.
[3]. Quest.
[4]. Level Up.
[5]. Experience Point یا Exp و یا XP.
