حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد فاضل آقاجانی

کارشناس،پژوهشگر و مدرس در حوزه بازی های دیجیتالی

در این یادداشت به سه زیر ژانر باقی مانده از ژانر استراتژیک (دفاع از برج، میدان نبرد چند نفره و 4 ایکس) می پردازیم.

زیر ژانر استراژیک: دفاع از برج 

«دفاع از برج» زیر ژانر دیگری از سبک «استراتژیک» است که هدف اصلی آن جلوگیری از رسیدن دشمنان به نقطه‌ای خاص مثل قلعه، خانه و شخص است. غالبا این جلوگیری از طریق ساخت برج یا نیروهای تیرانداز صورت می‌گیرد. معمولا هر دشمن که قصد حمله دارد، دارای توانایی خاصی است. مثلا یکی خون زیادی دارد و دیگری سرعت بالا. همچینن برج‌هایی که دفاع می‌کنند، توانایی خاصی دارند که این توانایی سبب می‌شود بازی برای کاربر چالشی و هیجانی شود. کاربر با از بین بردن دشمنان، امتیازاتی به‌دست می‌آورد که با آن‌ها می‌تواند برج‌های جدید بسازد یا آن‌ها را ارتقا دهد. اولین بازی که در آن اِلمان‌های سبک «دفاع از قلعه» مورد استفاده قرار گرفت، «رامپارت»[1] بود که در ۱۹۹۰ منتشر شد. حدود یک دهه بعد، بعضی از نقشه‌های«استارکرافت» و «ایج اُفامیپایرز2»  و «وارکرافت3» با الگوگیری از «رامپارت» ساخته شدند و مورد استقبال نیز قرار گرفتند. با محبوبیت سبک «دفاع از برج»، سازندگان مستقل نیز برای ساخت بازی در این ژانر دست به کار شدند و با استفاده از برنامه‌ فلش، بازی دکستاپ «تاور دفنز»[2] را در سال ۲۰۰۷ برای مرورگرهای اینترنت منتشر کردند و این بازی علاوه بر این‌که به شهرت زیادی دست پیدا کرد، در جشنواره بازی‌های مستقل برنده‌ جایزه شد. از نمونه‌ امروزی سبک «دفاع از قلعه» می‌توان به بازی زیبای« پلَند وی زومبیانز»[3] اشاره کرد. بازی‌های این ژانر بیش‌تر برای کنسول‌های دستی و موبایل عرضه می‌شوند.

بازی‌های مطرح این ژانر

پلَند وی زومبیانز (گیاهان در مقابل زامبی‌ها)

بازی «گیاهان در مقابل زامبی‌ها» توسط شرکت «پاپکاپ گیمز»[4] در سال 2009 ساخته شد. هدف از این بازی کاشت گیاهان مختلف برای جلوگیری از رسیدن زامبی‌ها به خانه اصلی است. در سال 2013 نسخه دوم آن فقط برای پلتفورم موبایل روانه بازار شد و نسخه کامپیوتر آن عرضه نشد. این بازی یکی از معروف‌ترین بازی‌های «دفاع از برج» است.

میدان نبرد چند نفره آنلاین

این سبک از دیگر زیر ژانرهای سبک «استراتژیک» است. در بیش‌تر بازی‌های این ژانر، کاربران در دو تیم مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند و با انتخاب یک قهرمان یا هیرو، به عنوان یکی از اعضای تیم کار را آغاز می‌کنند. همکاری گروهی در بازی‌های «میدان نبرد چندنفره‌ آنلاین»،  حرف اول را می‌زند و انتخاب هیروهای مناسب که قدرت‌ها و توانایی‌های آن‌ها مکمل یکدیگر باشد، برای ساخت یک تیم کامل و قوی از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف اصلی در بازی‌های این ژانر، نابود کردن پایگاه اصلی دشمن، با کمک واحدهایی است که به صورت دوره‌ای ساخته شده و توسط هوش مصنوعی هدایت می‌شوند. ریشه‌های سبک «میدان نبرد چندنفره‌ آنلاین» را باید در بازی سال ۱۹۸۹ کنسول «مگادرایو سگا»، به اسم «هرزوگ زایو» جست‌و‌جو کرد؛ اما شکل امروزی‌تر این سبک با انتشار یکی از نقشه‌های بازی «استارکرافت» به نام «ایون اف استراف»[5] معرفی شد. در این نقشه، چهار بازیکن می‌توانستند هدایت یک واحد قدرتمند را به عهده بگیرند و سپس با کمک هم به نبرد با جناح دشمن بروند. «دفنز اُف دِ انچنتز»[6] یا همان «دوتا»[7] که با الگوگیری از «ایون اف استراف» و به عنوان نقشه‌ای برای «وارکرافت 3» منتشر شد؛ اولین بازی بزرگ در سبک «میدان نبرد چندنفره‌ آنلاین»  به حساب می‌آید. این بازی و دنباله‌اش، «دوتا2»،[8] همراه عناوینی چون «لیگ آو لیجند»[9] و «هیروز آو ز استورم»[10] به پیشرفت هرچه بیش‌تر این سبک کمک شایانی کردند.

معرفی بازی مطرح این ژانر

دوتا

«دوتا» ابتدا توسط شرکت «وَلوِ کروپریشن»،[11] در سال 2003 به عنوان یک نقشه از بازی «وارکرافت 3» (ساخت «شرکت بلیزارد») ساخته و عرضه شد. در این بازی، «هیروها» همه از کارکترهای داخل بازی «وارکرافت 3» انتخاب شده بودند و تم بازی کاملا بر اساس دنیای «تالکین»[12] ساخته شده بود. در این بازی، کاربران به دو تیم پنج نفره تقسیم می‌شوند و هر گروه، یک هیرو از گروه خودشان (خوب‌ها یا بدها) انتخاب می‌کنند و با هم به رقابت می‌پردازند.

بعدها شرکت «وَلوِ کروپریشن»، بازی مستقلی به نام «دوتا 2» را در سال 2013 روانه بازار کرد که اسم و شکل هیروها، کمی با دوتا یک تغییر کرد؛ ولی ماهیتا همان دوتا یک بود. با این وجود «دوتا2» از سایت استیم، امتیاز 9 از 10 گرفته است.

گاردینز اف میدل ارث[13]

بازی «گاردینز اف میدل ارث»، از جمله بازی‌های سبک «میدان نبرد» است که توسط شرکت «مونولیز پرودکشن»[14] در سال 2012 ساخته و عرضه شد. این بازی از داستان «ارباب حلقه‌ها» الهام گرفته است و شخصیت‌های ارباب حلقه‌ها در بازی وجود دارند که کاربر می‌باید هیروهای خود را از آن‌ها انتخاب کند. در این بازی، کاربر با جمع آوری پول می‌تواند نیروهایی را که به طور اتوماتیک به دشمن حمله می‌کنند؛ ارتقا بدهد و یا نیروی جدیدی جایگزین آن کند.

لیگ اف لجند[15]

این بازی یکی از بازی‌های معروف و قدیمی سبک «میدان نبرد» است. این بازی در سال 2009 توسط شرکت «رااُت گیم»[16] ساخته شده است. این بازی تم فانتزی دارد و کاربران به دو تیم پنج نفره تقسیم می‌شوند و با هم به نبرد می‌پردازند.

 4 ایکس (اکسپلور، اکسپند، اکسپلویت و اکسترمینات[17])

یکی دیگر از زیرسبک‌های «ژانر استراتژی»، با نام «4X» شناخته می‌شود. دلیل این نامگذاری وجود چهار ویژگی برجسته در بازی‌های این سبک است: «جست‌وجو و اکتشاف»[18] ، «توسعه دادن»[19] ، «بهره‌برداری»[20] و «نابودی».[21] این ویژگی‌ها در واقع چهار مرحله‌ اصلی در بازی‌های این سبک هستند. در مرحله‌ «جست‌وجو»، کاربران برای کشف سرزمین‌های جدید، واحدهای خود را به نواحی اطراف می‌فرستند و پس از آن (در مرحله‌ «توسعه») قلمرو خود را ایجاد می‌کنند و آن را گسترش می‌دهند. مرحله‌ «بهره‌برداری» زمانی است که کاربران از منابع موجود استفاده می‌کنند و در مرحله‌ «نابودی» نیز به دشمنان خود حمله می‌کنند. بازی‌های «ژانر 4X» دارای گیم‌پلی عمیق و پیچیده‌ای هستند و در کنار بخش نظامی بر روی توسعه‌ اقتصادی و فناوری تمرکز دارند. کاربران در بازی‌های 4X مدیریت یک امپراتوری بزرگ را به عهده می‌گیرند و باید آن را در ابعاد مختلف گسترش دهند. به همین دلیل، زمان طولانی برای به پایان رساندن این بازی‌ها لازم است و این مسئله گاهی مورد انتقاد قرار می‌گیرد. معروف‌ترین مجموعه در این سبک، «سیویلزیشن»[22] است که اولین شماره‌ آن در سال ۱۹۹۱ منتشر شد.

معرفی بازی مطرح این ژانر

سیویلزیشن

مجموعه بازی‌های «سیولزیشن»، توسط شخص «سید مایر»[23] و شرکت «فیارکسز گیم»[24] ساخته و توسعه پیدا کرده است. سری بازی‌های «سیویلزیشن» یکی از کامل‌ترین بازی‌های سبک «4 ایکس» است. در این بازی‌ها، باید تمدن خود را از صفر (انسان‌های نخستین) شروع کنید و با پیشرفت و بنای شهر‌های متعدد، صاحب تمدنی بزرگ شوید. در بازی، بعضی از فرمانروایان بزرگ تاریخ وجود دارند که کاربر می‌تواند یکی از آن‌ها را انتخاب و تمدن مربوط به آن فرمانروا را کنترل کند، مثلا ناپلون برای فرانسه، کوروش هخامنش یا داریوش برای ایران و صلاح الدین ایوبی برای اعراب. در بازی، کاربر باید منابع مختلفی، مثل آهن، طلا و اورانیوم را جمع آوری تا بتواند پیشرفت کند. همچنین در بحث گسترش تمدن، باید علاوه بر طلا، بر بهداشت، شادی، فرهنگ و مذهب تمرکز داشته باشد تا بتواند امپراتوری خود را حفظ کند و گسترش بدهد. البته برخی قسمت‌های داستانی نیز در بازی نهفته است که از قسمت اصلی بازی خارج است؛ مثلا در سری «4 سیویلزیشن»، کاربر می‌تواند جنگ جهانی اول یا دوم را انجام بدهد که طی آن، جنگ را از ابتدا تا پایان دنبال کند. در این بازی، کاربر می‌تواند امپراتوری‌های رقیب را با نیروهای خود نابود کند یا از نظر فرهنگی اقتصادی، آنان را در تنگنا قرار بدهد و یا به عنوان دوست با او هم‌پیمان شود. در این مجموعه بازی‌های «سیویلزیشن» جنگ‌ها به‌صورت آماری است و بازی به زد و خورد فانتزی، کوتاه و تکراری بسنده کرده است و مثل بازی‌های «توتال وار »، کاربر در هیجان جنگ شرکت ندارد. این شرکت چند نسخه بازی هم در فضای ساخت تمدن در سیارات و فضا ساخته‌ است که با الگو‌گیری از همین سبک «رایج سیویلزیشن» است. سری بازی «سیویلزیشن» عناوین زیر را شامل می‌شود:

1. سیویلزیشن، محصول سال1991؛
2. سید مایر ز: کلونیزیشن،[25] محصول سال1994؛
3. سیویلزیشن 2، محصول سال1996؛
4. سیویلزیشن: کال تو پاور،[26] محصول سال1999؛
5. کال تو پاور 2، محصول سال2000؛
6. سیویلزیشن 3، محصول سال2001؛
7. سیویلزیشن 4، محصول سال2005؛
8. سیویلزیشن 4: بیوند دِ سورد،[27] محصول سال2007؛
9. سیویلزیشن روزولت،[28] محصول سال2008؛
10. سیویلزیشن 5، محصول سال2010؛
11. سیویلزیشن ورلد،[29] محصول سال2011؛
12. سیویلزیشن 5: گاد اند کینگ،[30] محصول سال2012؛
13. سیویلزیشن 5: بریو نیو ورلد،[31] محصول سال2013؛
14. سیویلزیشن: بیاند ارتز،[32] محصول سال2014؛
15. سید مایر ز: استارشیپ،[33] محصول سال2015؛
16. سیویلزیشن 6، محصول سال2016‌؛

سین اُف دِ سولار ایمپایر[34]

بازی «سین اُف دِ سولار ایمپایر» در «سبک استراتژیک 4 ایکس» می‌باشد که توسط استودیو « استارداک اینترتیمنت»[35] طراحی و منتشر شده است. این بازی به نبرد بین سیارات می‌پردازد که کاربر باید در بین سیارات به اکتشاف بپردازد و سفینه‌های فضایی خود را برای نبرد آماده بکند. این بازی در سال 2008 منتشر شده و از سایت استیم، امتیاز 9 از 10 گرفته است.

اِندلِس[36]

سری بازی‌های «اندلس» توسط شرکت «امپولیتچ استادیو»[37] ساخته و توسعه یافته‌اند. این بازی‌ها در تم فضایی یا فانتزی هستند. داستان بازی «اندلس اسپس»[38] در فضا رخ می‌دهد که کاربر باید یک قوم فضایی را انتخاب کند؛ در سیارات به کاوش بپردازد، ساختمان‌های مختلف خود را بسازد؛ از درخت واره پیشرفت، پیشرفت کند و با ساخت فضاپیماهای مختلف و قوی، به نبرد با بقیه امپراتوری‌های بپردازد. داستان بازی «اندلس لجند»[39] در زمین انجام می‌شود؛ اما تماما فانتزی است و نیروهای آن را حیوانات، غول‌ها، ارک‌ها و … تشکیل می‌دهند و کاربر باید یک امپراتوری فانتزی بسازد. سری بازی «اندلس» عناوین زیر را شامل می‌شود:

1. اندلس اسپس، محصول سال2014؛
2. اندلس لجند، محصول سال2014؛
3. اندلس اسپس 2، محصول سال2017.

[1]. Rampart.

[2]. Desktop Tower Defense.

[3]. Plants vs. Zombies.

[4]. PopCap Games.

[5]. Aeon of Strife.

[6]. Defense of the Ancients.

[7]. DotA.

[8]. Dota 2.

[9]. League of Legends.

[10]. Heroes of the Storm.

[11]. Valve Corporation.

[12]. Tolkien.

[13]. Guardians of Middleearth.

[14]. Monolith Productions.

[15]. League of Legends.

[16]. Riot Games.

[17]. explore, expand, exploit, and exterminate.

[18] .EXplore.

[19]. EXpand.

[20]. EXploit.

[21]. EXterminate.

[22]. Civilization.

[23]. Sid Meier.

[24]. Firaxis Games.

[25]. Sid Meier’s Colonization.

[26]. CIVILIZATION: CALL TO POWER.

[27]. CIVILIZATION IV: BEYOND THE SWORD.

[28]. CIVILIZATION REVOLUTION.

[29]. CIVILIZATION WORLD.

[30]. CIVILIZATION V: GODS & KINGS.

[31]. CIVILIZATION V: BRAVE NEW WORLD.

[32]. CIVILIZATION: BEYOND EARTH.

[33]. SID MEIER’S STARSHIPS.

[34]. SINS OF A SOLAR EMPIRE.

[35]. STARDOCK ENTERTAINMENT.

[36]. Endless .

[37]. Amplitude Studios.

[38]. Endless Space.

[39]. Endless Legend.