حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد فاضل آقاجانی

کارشناس،پژوهشگر و مدرس در حوزه بازی های دیجیتالی

در این یادداشت سه زیر ژانر استراتژیک بعدی (تاکتیک نوبتی، تاکتیکی همزمان و توپخانه ایی) را مطرح می کنیم. دو زیر ژانر تاکتیکی به علت شباهت با دو زیر ژانر قبلی به طور مختصر بیان می کنیم.

معرفی زیرژانر سوم (استراژیک؛ تاکتیکی نوبتی)

این ژانر، زیر مجموعه «استراتژیک» است. خصوصیت اصلی ژانر «تاکتیک نوبتی»، عدم بهره‌مندی از ساخت و ساز در روند بازی است و در صورت بهره‌مندی، بسیار ناچیز و مختصر است و لازم است کاربر تمام تمرکز خود را برای کنترل نیروها صرف کند. در این سبک بازی، کاربر برای فکر کردن، دارای زمانی کافی است و زمان در بازی متوقف می‌شود تا کاربر حرکت خود را اجرا کند و سپس به حریف نوبت می‌رسد تا حرکت خود را انجام دهد. این سبک به سبک نقش آفرینی شباهت خاصی دارد؛ با این تفاوت که کاربر با تعداد نیروهای بیش‌تری سر کار دارد و خصوصیت شخصیتی نیرو برای کاربر خیلی مهم نیست.

معرفی بازی‌های مطرح این ژانر 

ایکس کام[1]

سری بازی‌های «ایکس کام» توسط شرکت معروف «فیراکسز گیم»[2] ساخته شده است. این بازی به نبرد انسان‌ها با موجودات فضایی‌ می‌پردازد و از حمله بیگانگان تا بازپس‌گیری زمین را روایت می‌کند. شماره‌های مختلف آن، داستان‌های گوناگونی را دربر دارند. در این بازی، کاربر با انتخاب چند سرباز به نبرد با بیگانگان می‌رود که هر یک از نیروها قدرت خاص خود را دارد. کاربر در نبرد باید در زمینه جاگیری نیروهایش دقت ویژه‌ای داشته باشد. چینش حرکت نیروها باید به گونه‌ای باشد که در دام دشمن غافلگیر و اسیر نشود. بازی بر نبرد تمرکز دارد و کاربر بیش‌ترین وقت خود را در نبرد می‌گذراند. نبرد‌ها به صورت نوبتی است؛ به این صورت که ابتدا کاربر تمام نیروهای خودش را حرکت داده و از جاگیری تا تیراندازی هر کاری که ‌بخواهد می‌تواند انجام دهد و سپس به حریف نوبت می‌رسد. در سری بازی‌های «ایکس کام»، یک پایگاه وجود دارد که کاربر در آن‌جا اسلحه‌های جدید و پیشرفته می‌سازد و نیروهای خود را به‌روز می‌کند؛ اما این روند بسیار کوتاه و ساده است. سری بازی ایکس کام عناوین زیر را شامل می‌شود:

1. ایکس کام: اِنِمی آننُو،[3] محصول سال سال 2012؛
2. ایکس کام: اِنِمی ویدین،[4] محصول سال 2013؛
3. ایکس کام 2، محصول سال2016؛
4. ایکس کام 2: وار اف جوزن،[5] ، محصول سال

سایلنت استورم[6]

بازی «سایلنت استورم» توسط شرکت «نیوال»[7] و «1سی کمپانی»[8] در سال2003 در روسیه ساخته شده و از سایت استیم امتیاز 9 از 10 گرفته است. این بازی به جنگ جهانی دوم می‌پردازد. کاربر ابتدا با انتخاب این‌که از متفقین باشد یا متحدین، بازی را آغاز می‌کند. کاربر با انتخاب شش سرباز در کلاس‌های مختلف، وارد نبرد‌های گوناگون می‌شود و ماموریت‌های مختلفی را انجام می‌دهد. در این بازی از ساخت و ساز خبری نیست و کاربر قبل از نبرد در پایگاه، از انبار، اسلحه مورد نیاز خود را برای نبرد انتخاب می‌کند. نبرد‌ها همه به صورت نوبتی است. کاربر ابتدا نیروهای خودش را می‌چیند و بعد به حریف نوبت می‌‍رسد. در این بازی کاربر می‌باید نیروها را درست ساماندهی کند و برای آن‌ها جاگیری مناسبی داشته باشد. در این بازی دقت در تیراندازی و استفاده از اسلحه مناسب چالشی برای کاربر است. سری بازی «سایلنت استورم» عناوین زیر را شامل می‌شود:

1. سایلنت استورم، محصول سال 2003؛
2. سایلنت استورم: سنتیلاز،[9] ، محصول سال 2006.

معرفی زیرژانر چهارم (استراتژیک؛ تاکتیکی همزمان)

این ژانر، سبکی از زیر سبک‌های «استراتژیک» است. در این سبک، زمان به صورت واقعی در جریان است و کاربر بدون داشتن زمان خاصی برای فکر کردن(مثل استراتژیک نوبتی) باید تصمیم بگیرد که نیروهای خود را چگونه مدیریت کند. این سبک به سبک استراتژیک همزمان شبیه است؛ با این تفاوت که کاربر دیگر سرگرم جمع آوری منابع، ساخت ساختمان‌ها و تولید نیرو نیست و باید با همان میزان نیرویی که بازی در اختیارش قرار می‌دهد؛ آن ‌را انجام دهد.

معرفی بازی های مطرح این ژانر

مِن اف دِ وار[10]

سری بازی «مِن اف دِ وار» نوعی بازی تاکتیک همزمان است که توسط شرکت «بست وِی»[11] و شرکت «وان سی کمپانی»[12]  ساخته شده است. در سال 2004 اولین بازی این شرکت به این سبک، با نام «سولدرز:هیروز اف ورلد وار2»[13]  ساخته شد و بعدها نام آن به «من اف د وار» تغییر کرد.  آخرین نسخه آن، به نام «آسولد سکواد2: من اف د وار ارجین»[14] در سال 2016 عرضه شد که از سایت گیم اسپاد امتیاز 9 از 10 گرفته است.

در این بازی، کاربر باید یکی از پنج کشور موجود در جنگ جهانی دوم (شوروی، ژاپن، انگلستان، آمریکا، آلمان) را انتخاب کند. بازی، روایت‌گر جنگ جهانی دوم است و کاربر با انتخاب هر کدام از کشورها داستان متفاوتی را دنبال می‌کند. هر کدام از کشورها، قدرت‌ و وجوه ضعف خاص خود را دارد که این سبب می‌شود، گروه‌ها از تعادل نسبی برخوردار باشند. کاربر با نیروهایی که بازی در اختیارش قرار می‌دهد، آن‌ را آغاز می‌کند و می‌باید در بازی، نیروهای خود را طوری مدیریت کند که این نیروها به‌وسیله دشمن غافلگیر نشوند. کاربر می‌تواند از وسایل درون بازی به طور کامل بهره ببرد؛ برای مثال، می‌تواند تانک یا جیپ موجود در محیط بازی را تصرف کند و با فرستادن نیرو آن را به کنترل خود در بیاورد. همچنین می‌تواند لباس‌ها و اسلحه‌های دشمن را که مرده‌اند، بردارد و آن‌ها را به مالکیت خود درآورد. سری بازی «مِن اف دِ وار» شامل عناوین زیر می‌شود:

1. سولدرز: هیروس اف ورلد وار2، محصول سال2004؛
2. فوکوس اف د وار، محصول سال2006؛
3. من اف د وار، محصول سال 2009؛
4. من اف د وار: آسولد اسکواد، محصول سال2011؛
5. من اف د وار: ویتنام،[15] محصول سال 2011؛
6. من اف د وار: کاندمند هیروز،[16] محصول سال2012؛
7. من اف د وار: آسولد اسکواد 2، محصول سال2014؛
8. آسولد اسکواد2: من اف د وار ارجین، محصول سال2016؛

کماندوز[17]

سری بازی «کامندوز» یک دوره بازی موفق در سبک تاکتیک همزمان است که شرکت «پرو استادیو»[18] آن را طراحی کرده است. سری بازی «کامندوز» شامل پنج بازی می‌شود که شماره یک آن در سال 1998 عرضه شد و آخرین نسخه آن هم در سال 2006 وارد بازار گردید. ناگفته نماند که نسخه آخر آن، دیگر سبک تاکتیک همزمان نبود، بلکه به  یک بازی اکشن تبدیل شده بود. در این بازی که به جنگ جهانی دوم می‌پردازد، کاربر می‌باید نیروهای متفقین را کنترل کند. البته این‌گونه نیست که تعداد فراوانی نیرو در اختیار کاربر باشد و لذا کاربر نهایتا توان کنترل یک یا ده نفر را خواهد داشت. هر یک از کاراکترهای بازی دارای تخصص خاصی است که باعث می‌شود کاربر با استراتژیک متفاوتی بازی را تمام کند؛ مثلا یک نفر تک تیر انداز، دیگری غواص، یک نفر دزد و شخصی متخصص تخریب است. سری بازی «کامندوز» شامل عناوین زیر می‌شود:

1. کاماندوز: بهیند انمی لانز،[19] محصول سال1998؛
2. کاماندوز: بیوند دِ کال اُف دیوتی، محصول سال 1999؛
3. کاماندوز2: مِن اف کاریج،[20] محصول سال2001؛
4. کاماندوز 3: دستنیشن برلین،[21] محصول سال2003.

وورد آف کنفلیکت[22]

این بازی توسط شرکت «مسو انت»[23] ساخته و توسط شرکت  معروف «سیرا اینترتیمنت»[24] در سال 2007 عرضه شد. این بازی گویای جنگ جهانی سوم بین اروپا، آمریکا و روسیه است. کاربر در بخش داستان باید نیروهای اروپا و آمریکا را کنترل کند و با روسیه بجنگد. در این بازی، ساخت و ساز وجود ندارد و کاربر باید با نیروهایی که در اختیار دارد، جنگ را پیش ببرد و پیروز میدان شود، البته با ازبین بردن نیروهای دشمن امتیازی به‌دست می‌آورد که می‌تواند از مرکز نیروی بیش‌تر درخواست بکند. در این بازی، تمرکز بر پیروزی قوی بر ضعیف است؛ مثلا پیاده نظام در مقابل ماشین‌های ضد نفر، ضعیف هستند و در مقابل، تانک‌ها ماشین‌ها جنگی را راحت هدف قرار می‌دهند و هلیکوپتر‌ها تانک‌ها را راحت از پای در می‌آورند. این چرخه سبب می‌شود که کاربر به تمام نیروهای خود نیازمند باشد و از همه نیروهای خود استفاده کند.

معرفی زیرژانر پنجم (استراتژیک؛ توپخانه‌ای[25])

«ژانر توپخانه‌ای» سبکی است که در آن، تانک‌ها (یا چیزهایی شبیه تانک که قابلیت شلیک دارند) به نبرد با یکدیگر می‌روند. بازی‌های «توپخانه‌ای» معمولا دو یا سه نفره هستند و به شکل نوبتی دنبال می‌شوند. بازی‌های اولیه‌ سبک توپخانه‌ای به صورت متنی بودند؛ یعنی بازیکن می‌توانست اعدادی را به عنوان فاصله‌ تانک‌ها، قدرت و زاویه‌ شلیک وارد و سپس نتیجه را نیز به صورت متن مشاهده کند. به تدریج بازی‌های این ژانر کامل‌تر شدند و نمونه‌های گرافیکی آن‌ها هم به بازار آمد. امروزه سبک توپخانه‌ای طرفداران زیادی ندارد؛ با این حال، سری «وُرمز»[26] را می‌توان موفق‌ترین مجموعه در این ژانر دانست.

معرفی بازی های مطرح این ژانر

وُرمز

این بازی یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین بازی‌های «سبک توپخانه‌ای» است که توسط شرکت «یوبیسافت»[27] عرضه شده است. این بازی به نبرد بین کرم‌ها می‌پردازد که با اسلحه‌های مختلف به نابودی هم می‌پردازند. غالبا بازی «ورمز» به صورت دو بعدی ساخته می‌شود؛ اماشرکت سازنده چند نسخه سه بعدی نیز ساخته است که در آن‌ها تا نبرد بین چهار کاربر امکان پذیر است. «ورمز» نسخه‌های بسیار متعدد و مختلفی دارد که از سال 1999 تا 2016، حدود20 نسخه متفاوت عرضه شده است.

انگری بردز[28]

«پرندگان خشمگین» نیز یکی از بازی‌های «توپخانه‌ای» است؛ اما دارای ویژگی خاصی است. این بازی تک نفره است و کاربر باید نیروهای کامپیوتر را بزند و هیچ آسیبی به خود نیروهای کاربر وارد نمی‌شود. به عبارت دیگر، نوعی بازی یک طرفه است که کاربر باید با دقت از محدودیت‌های موجود در بازی دشمن را بزند. این بازی توسط شرکت «ریویو اینترنیمنت»[29] ساخته شده است و دارای نسخه‌های بسیار متعدد و مختلفی است که غالبه برای پلتفورم موبایل ساخته و عرضه می‌شود. اولین بازی آن در سال 2009 برای پلتفورم IOS عرضه شد.

[1]. XCom.

[2]. Firaxis Games.

[3]. XCOM: Enemy Unknown.

[4]. XCOM: Enemy Within.

[5]. XCOM 2:War of The Chosen.

[6]. Silent Storm.

[7]. Nival.

[8]. 1C Company.

[9]. Silent Storm: Sentinels.

[10]. Men of the War.

[11]. Best Way.

[12]. 1C Company.

[13]. Soldiers: Heroes of World War II.

[14]. Assault Squad 2: Men of War Origins.

[15]. Men of War: Vietnam.

[16]. Men of War: Condemned Heroes.

[17]. Commandos.

[18]. Pyro Studios.

[19]. Commandos: Behind Enemy Lines.

[20]. Commandos 2: Men of Courage.

[21]. Commandos 3: Destination Berlin.

[22]. World in Conflict.

[23]. Massive Ent.

[24]. Sierra Entertainment.

[25]. Artillery.

[26]. Worms.

[27]. Ubisoft.

[28]. Angry Birds.

[29]. Rovio Entertainment.