بررسی روانشناختی بازیها به عنوان یک حوزه پژوهشی مستقل، در سالهای اخیر به دلیل افزایش تولید و مصرف بازیهای الکترونیکی در جوامع مختلف جهان، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. روانشناسی بازیها شامل بررسی عملکردهای شناختی و هیجانی که بازیها در افراد به وجود میآورند، نحوه تاثیرگذاری آنها بر روان و رفتار کودکان، نوجوانان و بزرگسالان است.
بازیهای الکترونیکی به دلیل داشتن عناصر جذابیتی مانند رقابت، ماجراجویی، خلاقیت و …، بر روی فرد تاثیر مثبتی میگذارند. این عوامل میتوانند منجر به افزایش تمرکز و توجه، بهبود حافظه، تقویت مهارتهای اجتماعی و ارتباطی، یادگیری زبان، اصلاح خطاهای تلفظی، بروز استعدادهای نهفته افراد و … شوند.
در عین حال، بازیهای الکترونیکی میتوانند تاثیرات منفی بر روی فرد داشته باشند. به عنوان مثال، بازیهای خشن میتوانند منجر به افزایش تنش زودرس، تغییر در سطح تحرک جسمی، کاهش هماهنگی دیداری-حرکتی و … شوند. بنابراین بررسی روانشناختی بازیهای دیجیتال امری بسیار ضروری و مهم میباشد.
در پژوهشهای روانشناختی بازی، به بررسی موارد زیر پرداخته میشود:
- تاثیر بازیها بر فعالیتهای شناختی افراد: شامل افزایش تمرکز و توجه، تقویت حافظه، تسهیل در پردازش اطلاعات و توسعه مهارتهای شناختی.
- تاثیر بازیها بر رفتار افراد: شامل تاثیر بازیهای خشن بر رفتار افراد، تاثیر بازیهای آموزشی بر رفتار کودکان و نوجوانان و تاثیر بازیهای جمعی بر رفتار اجتماعی.
- عوامل مؤثر در جذب فرد به بازیها: شامل داستان بازی، رقابتهای سالم و یا ناسالم بازی، محیط و چگونگی پیادهسازی آن، مکانیزمهای بازی و …
- و …
در کل، پژوهشهای روانشناختی بازی، از جایگاه بسزایی برخوردار هستند و به طراحان بازیها در ارائه بازیهای جذابتر و با تاثیرات مثبت بر روی فرد، کمک میکند.
تهیه و تنظیم توسط حجت الاسلام سیدمهدی مهدوینیا
پژوهشگر و فعال عرصه فرهنگ و رسانه؛ دانشپژوه ارشد اخلاق و معارف اسلامی.
1402/2/25