نظام رده‌بندی سنی محتواهای رسانه‌ای

مهندس مصطفی ضابط

کارشناس رسانه و فضای مجازی / پژوهشگر و مدرس حوزه بازی های دیجیتال / موسس و مدیر موسسه آموزشی تکنولوژی در آموزش / موسس و مدیر موسسه فرهنگی هنری خواجه نصیرالدین طوسی و …

مادرها، فرزندانشان را خیلی دوست دارند ولی حاضر نیستند به نوزاد یک ساله خودشان چلوکباب بدهند. با وجود اینکه چلوکباب غذای مضری نیست. ولی چون نوزاد یک ساله قدرت هضم آن را ندارد، مادر از روی محبت و دلسوزی، به فرزندش چلوکباب نمی دهد. 

به این اتفاق، رده بندی سنی تغذیه می گویند. یعنی هر غذایی، حتی اگر هم که مفید باشد، می تواند در یک سن دیگر مضر باشد.

حال بماند که برخی غذاها برای هیچ سنی مفید نیست؛ بلکه ضررهای فراوانی هم دارد.

حالا جالب است که بدانید محتواهای رسانه ای مانند فیلم و انیمیشن و بازی و کتاب ها هم رده بندی سنی دارند! یعنی همانطور که برای خوراک جسممان دقت می کنیم و هر چیزی را در هر سنی نمی خوریم؛ بایستی مراقبت کنیم و هر محتوایی را هم در هر سنی نبینیم.

بماند که برخی محتواهای رسانه ای برای هیچ سنی مناسب نمی باشد. مانند برخی فیلم ها و بازی ها که در بسیاری از کشورها ممنوع می شوند.

مثلاً در آمریکا یک نظام رده بندی سنی برای برای فیلم ها و انیمیشن ها وجود دارد به نام MPAA که فیلم ها را بررسی می کنند و قبل از شروع فیلم، به مخاطب می گویند که این فیلم مناسب چه گروه سنی بوده و چه محتواهایی درون آن وجود دارد.  و حتی گاهی اوقات به والدین هشدار می دهد.

برای بازی های رایانه ای نیز در آمریکا، یک نظام رده بندی سنی به نام ESRB وجود دارد که بازی های دیجیتالی را رده بندی سنی می نماید و با برچسب های محتوایی پشت جلد بازی ها، محتوای درون بازی را قبل از خرید، به مخاطب خود اعلام می نماید.

اروپا نیز متناسب با فرهنگ خودش، یک رده بندی سنی دیگر برای بازی ها دارد که نامش PEGI می باشد. جالب است که آلمان، از PEGI پیروی نمی کند و متناسب با فرهنگ کشور خودش، یک نظام رده بندی سنی دیگر به نام USK دارد. کشورهای آرژانتین، استرالیا، برزیل، اندونزی، ژاپن، پرتقال، روسیه، عربستان سعودی، سنگاپور، کره جنوبی، تایوان و دبی نیز هر کدام برای خودشان یک نظام رده بندی سنی بازی، متناسب با فرهنگ خودشان تولید کرده اند.

در ایران نیز به همت بنیاد ملی بازی های رایانه ای، یک نظام رده بندی سنی به نام ESRA برای بازی های رایانه ای، آن هم متناسب با فرهنگ اسلامی ایرانی طراحی شده است و به بازی های رایانه ای و یا حتی موبایلی، رده بندی سنی تعلق می گیرد.

نکته جالب توجه این است که وقتی یک بازی، رده سنی +12 سال دارد، منظور این نیست که برای بالای 12 ساله ها خیلی خوب است. بلکه منظور این است که آسیب های این بازی، برای افراد بالای 12 سال کمتر است.

اسرا، علاوه بر رده بندی سنی، با پیکتوگرام های مخصوص خودش، به شما اطلاع می دهد که به چه میزان خشونت، ترس، دخانیات، ناهنجاری های اجتماعی، یأس و ناامیدی در بازی وجود دارد. هر چه تعداد دایره های مشکی بیشتر باشد، شدت آن آسیب بیشتر است. همچنین میزان سختی بازی و مهارتی که برای بازی کردن آن لازم دارید نیز به شما اطلاع داده می شود.

البته شاید از خودتان بپرسید که این ها چه اهمیتی دارد و شما که همه این بازی ها را می توانید انجام بدهید و مشکلی هم برایتان پیش نیاید. ولی اگر از تأثیر محتواهای رسانه ای بر ذهن و قلب پاکتان خبر داشتید، هیچ وقت خودتان آگاهانه بازی یا فیلمی که دارای این حجم از آسیب ها می باشد را انتخاب نمی کردید.

روحیه ی انسان ها در دوران نوجوانی، بسیار لطیف است که گاهی اوقات با مشاهده فیلم های ترسناک یا بازی های خشن، این لطافت، با انتخاب خودمان، از بین می رود.

نیل پست من، نویسنده آمریکایی، سال ها پیش در کتاب «زوال دوران کودکی» خودش اعتراض می کند که با برنامه های تلویزیونی آمریکایی، چه بر سر فرزندانمان آوردیم که از کودکی مستقیم به جوانی رفتند و دوران کودکی و نوجوانی را اصلاً تجربه نکردند.

اگر مراقب سلامت خوراک جسمتان هستید؛ ده ها برابر مراقب خوراک روحتان هم باشید.