حجت الاسلام و المسلمین سید مرتضی طباطبایی شیرازی؛

 کارشناس، پژوهشگر  در حوزه بازی های دیجیتالی

در این یادداشت به بررسی سه زیر ژانر جذاب اکشن می پردازیم؛ اکشن تیراندازی، جهان باز و ماجراجویی.

اکشن تیر‌اندازی[1]

سبک «تیراندازی» از زیر شاخه‌های ژانر «اکشن» می­باشد. می­توان تیر‌اندازی را یکی از پرکاربردترین سبک­ها در زمینه تولید و جذب مخاطب دانست. سرعت، دقت و زمان واکنش کاربر در این سبک مورد توجه قرار دارد و در اغلب بازی‌ها تمرکز بر سلاح‌های گرم یا سردی است که تا انتهای بازی در اختیار کاربر است و منابعی که در بازی قرار دارند عموما مهمات^[2] هستند که در صندوقچه‌ای  روی زمین یافت می­شوند. هدف اصلی بازیکنان در بازی‌های این سبک، شلیک کردن به دشمنان و پشت سر گذاشتن مراحل بازی بدون کشته شدن شخصیت اصلی است. امروزه در شرکت‌های سازنده، به جزییات و داستان در بازی توجه بسیاری می‌­شود؛ مانند محیطی که کاربر در آن قرار می­گیرد. همچنین انواع سلاح، نوع تیر‌اندازی، برخورد­ها و نوع انفجارها و… را مورد توجه قرار داده­اند. این سبک با نوع قرار گرفتن دوربین و نوع زاویه دید به جذابیت‌های آن اضافه می­گردد. اتفاقاتی که در بازی رخ می‌دهد، اگر از دید چشمان کاربر باشد در اصطلاح به آن «اول شخص» و اگر زاویه دید پشت سر کاراکتر باشد و کاراکتر و حرکات آن در دوربین دیده شود به آن «سوم شخص» گفته می­شود. در این سبک، معمولا کاربر یک شخصیت را تحت کنترل خود دارد؛ اما در بعضی بازی‌ها کاربر چند شخصیت را مدیریت می‌کند و به هرکدام از آن‌ها دستور جداگانه می‌دهد. شرکت‌های سازنده، بازی‌های متعددی در این سبک روانه بازار کرده‌اند که به معرفی چند نمونه از مطرح‌ترین آن­ها پرداخته می­شود:  

1. «ندای وظیفه» یا «کال آف دیوتی»^[3] یک سری از بازی‌‌های «اکشن تیراندازی اول شخص» است. اولین نسخه این بازی، فقط برای رایانه‌های شخصی بود که بعدها نسخه‌های کنسول نیز عرضه شد. نسخه‌های فراوانی از این بازی تاکنون عرضه شده است. در ابتدا داستان بازی بر محور جنگ جهانی دوم بود؛ اما از نسخه چهارم به بعد، داستان تقریباً تغییرکرده و وارد دنیای مدرن شده است. بازی‌های «ندای وظیفه» توسط «اکتیویژن»^[4] منتشر می‌شود؛ در حالی که شرکت‌های دیگری چون «اینفینیتی وارد»^[5] و «تری‌آرچ»^[6] نیز در توسعه بازی نقش بسیار مهمی دارند. فروش بازی «ندای وظیفه» به بیشتر از ۱۰۰ میلیون نسخه تا ماه نوامبر ۲۰۱۱ رسید. کاربران ماهانه این بازی نیز تا تاریخ ۳۱ مارس ۲۰۱۲ حدود ۴۰ میلیون نفر بوده‌اند.نسخه های منتشر شده این بازی عبارتند از:

الف) ندای وظیفه، محصول سال2003؛

• ندای وظیفه 2، محصول سال 2005؛
• ندای وظیفه3، محصول سال 2006؛

د) ندای وظیفه 4 جنگاوری نوین،^[7] محصول سال 2007؛

• ندای وظیفه جهان در جنگ،^[8]محصول سال 2008؛
• ندای وظیفه جنگاوری نوین2، محصول سال 2009؛
• ندای وظیفه عملیات سیاه^[9]، محصول سال2010؛
• ندای وظیفه جنگاوری نوین 3، محصول سال 2011؛
• ندای وظیفه عملیات سیاه 2، محصول سال 2012؛

ی)   ندای وظیفه اشباح^[10]، محصول سال 2013؛

ک)  ندای وظیفه جنگاوری پیشرفته،^[11] محصول سال 2014؛

• ندای وظیفه عملیات سیاه 3، محصول سال 2015؛
• ندای وظیفه جنگ‌های بی نهایت،^[12] محصول سال 2016؛
• ندای وظیفه جنگ جهانی دوم،^[13] محصول سال 2017؛
• ندای وظیفه عملیات سیاه 4، محصول سال 2018؛
• ندای وظیفه: موبایل[14]، محصول سال2019؛
• ندای وظیفه: منطقه جنگی[15]، محصول سال 2020؛
• ندای وظیفه: پیشتاز[16]، محصول سال2021؛
• ندای وظیفه: منطقه جنگی 2، محصول سال2022؛

2. شرکت «یوبی سافت»^[17] با ساخت بازی «تام کلنسی گوست ریکان»،^[18] نوعی جدیدی از بازی را در این سبک ارائه می­کند؛ به طوری که این سری بازی به صورت تاکتیکی عمل می­شود و شخصیت اصلی مسئول یک تیم از نیروهای ویژه می­باشد. و همچنین اعضای تیم با عنوان ارواح شناخته می‌شوند و دیگر کاراکترها را مدیریت می‌کند و به آن‌ها دستور می‌دهد و آن اعضا عملیات‌های طبقه‌ بندی شده را انجام می­دهند. نسخه‌های منشر شده این بازی عبارتند از:

الف) تام کلنسی گوست ریکان، محصول سال 2000؛

• تام کلنسی گوست ریکون محاصره صحرا،^[19] محصول سال2002؛
• تام کلنسی گوست ریکون جزیره تندر،^[20] محصول ۲۵ سپتامبر۲۰۰۲؛

د)  تام کلنسی گوست ریکون طوفان جنگل،^[21] محصول ۱۲مارس۲۰۰۴؛

• تام کلنسی گوست ریکون۲ محصول ۱۶نوامبر۲۰۰۴؛
• تام کلنسی گوست ریکون ۲ (اوج برخورد^[22]) محصول۲ اوت ۲۰۰۵؛
• تام کلنسی گوست ریکون شناسایی شبح جنگجوی پیشرفته،^[23] محصول ۷ مارس۲۰۰۶؛
• تام کلنسی گوست ریکون شناسایی شبح جنگجوی پیشرفته ۲، محصول۶ مارس۲۰۰۷؛
• تام کلنسی گوست ریکون شکارچی،^[24] محصول۱ اکتبر۲۰۱۰؛

ی) تام کلنسی گوست ریکون، محصول سال ۲۰۱۰؛

ک) تام کلنسی گوست ریکون جنگ سایه‌ها،^[25] محصول ۲۲ مارس۲۰۱۱؛

• تام کلنسی گوست ریکون سرباز،^[26] محصول ۲۲مه ۲۰۱۲؛
• تام کلنسی گوست ریکون فانتوم،^[27] محصول ۱۰ آوریل۲۰۱۴؛
• تام کلنسی گوست ریکون سرزمین‌های وحشی،[28] محصول ۲۷مارس۲۰۱۷.

اکشن جهان باز

گاهی اوقات برای کاربر موقعیتی پیش می‌آید که در روند اجرای بازی برای رفتن در محدوده‌ای خاص یا انجام دادن کاری در آن محدوده کنجکاو؛ اما به خاطر محدودیت بازی با یک دیوار فرضی روبه‌رو می­شود. در این هنگام می­توان تفاوت محسوس این نوع بازی‌ها با سبک بازی‌های «جهان باز» را متوجه شد. در حقیقت سبک اکشن «جهان باز» محدوده بزرگی را در اختیار شما قرار می­دهد که در آن به فعالیت بپردازید؛ به هر نقطه از بازی که خواستید، بروید و ماموریت خود را در هر قسمت به دلخواه انجام دهید. سبک «اکشن جهان باز» از زیر سبک‌های «ژانر اکشن» است که به کاربر در حرکت و جست وجو در محدوده بازی آزادی عمل وسیعی داده می­شود که اگر کاربر بخواهد تمام این مسیرها را طی و به چالش­های آن عمل کند، ممکن است مدت­ها مشغول اجرای آن باشد. در این سبک نقشه وسیعی در اختیار کاربر است و هر قسمت از آن، همانند دنیای حقیقی منطقه خاصی نام‌گذاری شده است. روند بازی پیرو داستان بازی است؛ اما آزادی عمل در اجرای ماموریت‌های مختلف و دسترسی به تمامی محیط بازی و همچنین در اختیار گرفتن وسایل و حتی حیوانات و استفاده از آن‌ها جذابیت­های بسیاری برای کاربر به وجود آورده است. این سبک را هم می­توان ترکیبی از ماجراجویی و اکشن تیراندازی دانست که در طول اجرای بازی به هرکدام از آن­ها پرداخته می­شود.

با توجه به این مسئله که این سبک توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کرده است، شرکت­های قدرتمندی وارد کار شده و به تولید بازی در این سبک پرداخته­اند که در ادامه به بررسی برخی از آن­ها خواهیم پرداخت:

1. «راک استار گیمز»[29] را می­توان یک برند تولید بازی در سبک «جهان باز» دانست که به صورت حرفه­ای در این روند انجام کار می­کند. بازی «رستگاری خونین» یا «رد دد ریدمپشن»[30] یک بازی «جهان باز» است با هر آنچه یک کاربر از این سبک انتظار دارد است. مجموعه این بازی عبارتند از:

الف) رد دد ریدمپشن محصول سال2010؛

• رد دد ریدمپشن 2 محصول سال2018؛

2. شرکت «یوبی سافت»[31] بازی «سگ­های نگهبان»[32] را در این سبک به بازار عرضه کرده است. ارائه محیط باز و ماجراجویی در شهر‌های شیکاگو و سانفرانسیسکو را می­توان یکی از مشخصه‌های این بازی دانست. در بازی «سگ‌های نگهبان»، کاربر کنترل مردی به‌نام «آیدن پیرس»[33] را به‌دست می‌گیرد که می‌تواند به دستگاه‌های الکترونیکی مختلف محافظت شده به سیستم‌عامل مرکزی شهر نفوذ کند؛ و به بازی‌کننده این اجازه داده می‌شود تا راه‌های مختلفی را برای ردکردن مراحل بازی بپیماید. مجموعه این بازی عبارتند از:

الف) سگ­های نگهبان، محصول سال۲۰۱۴؛

• سگ‌های نگهبان 2، محصول سال2016.

اکشن ماجراجویی

کنجکاوی، جست­وجو و اکتشاف از آنچه ناشناخته است و یا در گذر از زمان به آن بی‌اعتنایی شده و مورد فراموش قرار گرفته است و یا در کنار ما اتفاق می­افتد، اما از آن بی‌اطلاع هستیم؛ همواره حسی در انسان به وجود می‌آورد که تا کشف مسئله از تلاش و پیگیری دست بر ندارد. شرکت­های سازنده بازی برای درک و اغنای مخاطب از این حس کنجکاوی سبک «اکشن ماجراجویی» را تولید کرده­اند.

ژانر «اکشن ماجراجویی» همان‌طور که پیداست، زیرسبک ژانر «اکشن» است که در آن به ماجراجویی پرداخته می­شود. در روند اجرای این سبک هم می­توان به گشت و گذار و ماجراجویی در محیط بازی پرداخت و هم با انجام دادن هریک از چالش­ها و مأموریت­های بازی، بخشی از داستان بازی را تکمیل کرد و با اتمام هر بخش، قسمت جدیدی از داستان آشکار و بازی به سمت آن هدایت می­شود. می­توان گفت این سبک، علاوه بر دربرداشتن داستانی قوی، از عناصر مختلفی همچون مخفی کاری و حل معما در گیم پلی خود بهره می‌برد. در این نوع بازی‌ها، موانع بسیار زیاد هستند و شما باید ابزار و وسایل مختلف را جمع تا از این موانع عبور کنید. حل کردن پازل‌ها و مبارزات نیز در این نوع بازی‌ها وجود دارند. به عنوان مثال، در یک بازی شیئ را یافته و در قسمت بعدی و در روند بازی پی می­بریم که آن شئ در واقع کلید یکی از درهایی است که در جریان بازی قفل بوده و کاربر نمی­توانسته از آن استفاده کند و یا فردی را ملاقات کرده و او مأموریتی را به کاربر می­سپارد که بعد از انجام دادن با فرد دیگری مواجه شده و داستان بازی را او ادامه می­دهد. همان‌طور که در مثال آمد، بخش‌های مختلفی از بازی با محوریت دیالوگ برای پیدا کردن راه حل‌ها و جست‌وجو‌های جدید وجود دارند. جست‌وجو در شهر، کوچه‌ها، خیابان‌ها، ساختمان‌ها و یا در میان جنگل و کوهستان بخش زیادی از بازی را در بر می­گیرد؛ به طوری که ممکن است کاربر روند بازی را رها کند و ساعت‌ها به این جست و جو‌ها در فضای بازی بپردازد.

شرکت­های مختلفی با تولید بازی­های متنوع در این زمینه به فعالیت پرداخته­اند که در ذیل به معرفی چند بازی شاخص پرداخته می­شود:

1. شرکت «ناتی داگ»^[34] با تولید بازی «آنچارتد»^[35] برای کنسول‌های پلی استیشن، توانست توجه مخاطبان بسیاری را به این بازی جلب کند. داستان تمام نسخه‌های این مجموعه درباره جوینده گنج به نام «ناتان دریک»^[36] است که با همکاری دوستانش، ویکتور سالیوان و چارلی کاتر (که بعداً وی به آن‌ها می‌پیوندد) بازی را به اتمام می‌رساند. مجموعه تولید شده از این بازی عبارتند از:

الف) آنچارتد: اقبال دریک،^[37] محصوی سال2007؛

• آنچارتد ۲: درمیان دزدان،^[38] محصول سال 2009؛
• آنچارتد ۳: فریب دریک،^[39] محصول سال2011؛
• آنچارتد ۴: عاقبت یک دزد،^[40] محصول سال2016.
• آنچارتد: میراث گمشده[41] محصول سال 2017.
• آنچارتد: میراث مجموعه دزدان[42] محصول سال2022.

2. شرکت «راک استار» با «اتومبیل‌دزدی بزرگ» (جی تی اِی)،^[43] یکی از قدرتمند‌ترین بازی‌ها را نه تنها در این سبک، بلکه در کل بازی­های دیجیتال تولید کرده است. این بازی در هر مرحله انتشار خود، بالاترین امتیاز را از سایت­های منتقد دریافت کرده است. نام این مجموعه از جرمی در ایالات متحده به‌نام «سرقت وسیله‌نقلیه موتوری» گرفته شده است. بیش‌تر بازی‌های این مجموعه در مکان‌های تخیلی مجسم‌شده، بر اساس شهرهای واقعی است؛ همانند لیبرتی‌سیتی، وایس‌سیتی و سن‌اندرس که به ترتیب به نیویورک، میامی و ایالت کالیفرنیا اشاره دارند. بازی‌های اولیه، سه شهر را در خود جای داده؛ در حالی‌که نسخه‌های بعدی تنها دارای یک شهر بودند. گیم‌پلی بازی بر روی جهان باز بودن تمرکز گونه‌ای که بازیکن بتواند در کنار پیش بردن داستان اصلی، به ماموریت‌ها و اعمال فرعی نیز بپردازد. این ماموریت‌های اکشن- ماجراجویی، مسابقه، تیراندازی سوم شخص، نقش‌آفرینی گاه‌وبیگاه، مخفی‌کاری و رانندگی را شامل می‌شود. تمرکز این سری بازی، بر خلافکاران مختلفی است که تلاش می‌کنند سطح دنیای زیرزمینی تبهکاران را بالا ببرند؛ با این‌که انگیزه‌های آن‌ها در هربازی متفاوت است. مجموعه تولید شده این یازی عبارتند از:

الف) اتومبیل‌دزدی بزرگ، محصول سال1997؛

• اتومبیل‌دزدی بزرگ ۲، محصول سال1999؛
• اتومبیل‌دزدی بزرگ ۳ ، محصول سال2001؛

د) اتومبیل‌دزدی بزرگ: وایس سیتی،^[44] محصول سال2002؛

ه) اتومبیل دزدی بزرگ: سَن آندریاس،^[45] محصول سال 2004؛

و) اتومبیل‌دزدی بزرگ: ماجراهای لیبرتی سیتی،^[46] محصول سال 2005؛

• اتومبیل‌دزدی بزرگ: ماجراهای وایس سیتی،^[47] محصول سال2006؛
• اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ ، محصول سال2008؛

ط) اتومبیل‌دزدی بزرگ: جنگ‌های محله چینی­ها،^[48] محصول سال 2009؛

ی) اتومبیل دزدی بزرگ ۵ یا همان v، محصول سال2013.

3. شرکت دیگری که توانسته است در این سبک، بازی متفاوتی ارائه کند، «کور دیزاین»^[49] است که در سال 1996 به وسیله شرکت «ایداس»^[50] خریداری شد و به تولید بازی «توم رایدر»^[51] پرداخت. بازی «توم رایدر» در حقیقت اولین بازی اکشن ماجراجویی سه بعدی است که منتشر شد. یکی‌ دیگر از نوآوری‌های بازی، استفاده از یک شخصیت زن، به‌نام «لارا کرافت»^[52] به عنوان نقش اول، در زمانی‌ بود که این کار به هیچ وجه متعارف نبود. «لارا کرافت» به محض انتشار بازی در سال ۱۹۹۶ به یکی‌ از معروف‌ترین و محبوب‌ترین شخصیت‌های بازی‌های ویدیویی تبدیل شد. مجموعه تولید شده این بازی عبارتند از:

الف) تام رایدر، محصول سال 1996؛

• تام رایدر ۲، محصول سال 1997؛
• تام رایدر ۳: ماجراجویی‌های لارا کرافت،^[53] محصول سال 1998؛

د) تام رایدر: آخرین الهام،^[54]محصول سال 1999؛

• تام رایدر: تاریخچه،^[55] محصول سال 2000؛
• تام رایدر: فرشته تاریکی،^[56] محصول سال 2003؛
• تام رایدر: افسانه،^[57] محصول سال 2006؛
• تام رایدر: سالگرد،^[58] محصول سال 2007؛
• تام رایدر: دنیای زیرین،^[59] محصول سال 2008؛

ی) تام رایدر، محصول سال 2013؛

ک) ظهور تام رایدر،^[60] محصول سال 2015؛

• سایه تام رایدر،^[61] محصول سال 2018.

[1]. Action shooter.

[2]. Ammo.

[3]. Call of Duty.

[4]. Activision.

[5]. Infinity Ward.

[6]. Treyarch.

[7]. Modern Warfare.

[8]. World at War.

[9]. Black Ops.

[10]. Ghosts.

[11]. Advanced Warfare.

[12]. Infinite Warfare.

[13]. WWII.

[14] Call of Duty: Mobile

[15] Call of Duty: Warzone

[16] Vanguard

[17]. Ubisoft.

[18]. Tom Clancy’s Ghost Recon.

[19]. Desert Siege.

[20]. Island Thunder.

[21]. Jungle Storm.

[22]. Summit Strike.

[23]. Advanced Warfighter.

[24]. Predator.

[25]. Shadow Wars.

[26]. Future Soldier.

[27]. Phantoms.

[28]. Wildlands.

[29]. Rockstar Games.

[30]. Red Dead Redemption.

[31].  Ubisoft.

[32].  Watch Dogs.

[33]. Aiden Pearce.

[34]. Naughty Dog.

[35]. Uncharted.

[36]. Nathan “Nate” Drake.

[37]. Uncharted: Drake’s Fortune.

[38]. Uncharted 2: Among Thieves.

[39]. Uncharted 3: Drake’s Deception.

[40]. Uncharted 4: A Thief’s End.

[41] Uncharted: The Lost Legacy

[42] Uncharted: Legacy of Thieves Collection

[43]. Grand Theft Auto (GTA).

[44]. Grand Theft Auto: Vice City.

[45]. Grand Theft Auto: San Andreas.

[46]. Grand Theft Auto: Liberty City Stories.

[47]. Grand Theft Auto: Vice City Stories.

[48]. Grand Theft Auto: Chinatown Wars.

[49]. Core Design.

[50]. Eidos.

[51]. Tomb Raider.

[52]. Lara Croft.

[53]. Tomb Raider III: Adventures of Lara Croft.

[54]. Tomb Raider: The Last Revelation..

[55]. Tomb Raider Chronicles.

[56]. Tomb Raider: The Angel of Darkness.

[57]. Tomb Raider: Legend.

[58]. Tomb Raider: Anniversary.

[59]. Tomb Raider: Underworld.

[60]. Rise of the Tomb Raider.

[61]. Shadow of the Tomb Raider.